20/11/2024

Tijdelijke Maatschappen in Overheidsopdrachten

Een Tijdelijke Maatschap is een vennootschapsvorm die slechts aan een beperkt aantal dwingende regels is onderworpen. Voor de oprichting van een Tijdelijke Maatschap is een overeenkomst vereist tussen ten minste twee vennoten (ook wel ‘maten’ genoemd). In de bouwsector wordt de Tijdelijke Maatschap vaak toegepast voor de uitvoering van bouwprojecten.

Het is een samenwerkingsvorm tussen ondernemingen die hen in staat stelt gezamenlijk in te schrijven voor overheidsopdrachten. Deze structuur biedt vooral flexibiliteit voor ondernemers, met name kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's), om samen te concurreren voor grotere opdrachten.

HvJ C-403/23 en C-404/23

Op 26 september 2024 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie een belangrijk arrest gewezen over tijdelijke maatschappen in de context van overheidsopdrachten.

In deze zaak waren twee ondernemingen, Luxone Srl en Sofein SpA, betrokken bij een aanbesteding van Consip SpA, een Italiaanse aanbestedende dienst. De inschrijving werd ingediend door een op te richten tijdelijke maatschap, waarvan beide ondernemingen deel uitmaakten. De inschrijving liep af, waarna een deel van de ondernemingen hun inschrijving niet verlengde. Dit leidde tot geschillen over de vraag of de tijdelijke maatschap kon blijven bestaan ondanks het vertrek van bepaalde leden.

Het Hof oordeelde dat de nationale Italiaanse regels, die het wijzigen van de samenstelling van tijdelijke maatschappen verbieden tijdens de looptijd van een aanbesteding, in strijd kunnen zijn met het evenredigheidsbeginsel en de regels van het Unierecht.

De automatische verbeurte van de waarborgsom door de aanbestedende dienst, zonder inachtneming van de omstandigheden, was volgens het Hof eveneens onevenredig.

Dit arrest bevestigt bijgevolg dat deelnemers aan een tijdelijke maatschap zich kunnen beroepen op de technische en financiële draagkracht van hun leden, maar dat de samenstelling van de maatschap in sommige gevallen aangepast mag worden, mits de resterende deelnemers voldoen aan de gestelde eisen en dit proportioneel en in overeenstemming met de mededingingsregels gebeurt.

Belangrijke Overwegingen van het Hof

Het evenredigheidsbeginsel vereist dat regels niet verder mogen gaan dan nodig is om het doel van eerlijke mededinging te waarborgen. In deze zaak oordeelde het Hof dat het Italiaanse verbod op wijzigingen in tijdelijke maatschappen te strikt was.

Het Hof benadrukte het belang van gelijke behandeling en transparantie in aanbestedingsprocedures. Hoewel bescherming van de integriteit van de procedure noodzakelijk is, mogen regels niet onevenredig belastend zijn voor ondernemers, met name wanneer zij zich vrijwillig willen terugtrekken uit een maatschap.

Conclusie

Ondernemers die zodus overwegen deel te nemen aan een tijdelijke maatschap voor overheidsopdrachten, is het essentieel om duidelijke afspraken te maken over de interne verhoudingen tijdens de uitvoering van de opdracht. Dit omvat ook de verdeling van vergoedingen en andere financiële afspraken. Deze maatregelen kunnen vaak voorkomen dat leden voortijdig de maatschap verlaten. Dit neemt echter niet weg dat een dergelijk vertrek niet noodzakelijkerwijs leidt tot de onmogelijkheid om de inschrijving/opdracht voort te zetten.

Het arrest bevestigt de mogelijkheid om, binnen de grenzen van het Unierecht, wijzigingen aan te brengen in de samenstelling van een tijdelijke maatschap zonder dat dit automatisch leidt tot uitsluiting.

Het is daarom cruciaal om binnen de maatschap goed voorbereid te zijn op ieders rechten en plichten en mogelijke geschillen over de samenstelling en voortzetting ervan.

Heeft u vragen over hoe deze uitspraak van invloed kan zijn op uw situatie? Neem gerust contact op met ons kantoor voor een consultatie. Ockier & Partners Advocaten verleent deskundig juridisch advies op het gebied van aanbestedingsrecht, vastgoedrecht en ondernemingsrecht.